Een vlieger is sterk en kwetsbaar tegelijk en is daardoor uitermate geschikt voor symboliek. In onze taal komt de vlieger vaak terug:
- Tegenwind doet hoger vliegen
- Die vlieger gaat niet op
———
De vlieger heeft pas rond 1600 zijn intrede in Europa gemaakt. In de late middeleeuwen werden er wel al zakken en vaandels aan stokken of korte touwen gebonden om tijdens oorlogen schrik aan te jagen bij de vijand (📷1-2). Tegenwoordig heet een vlieger bijvoorbeeld in Duitsland nog steeds een Drachen (Draak). De vliegers die je vandaag de dag op de Nederlandse stranden ziet komen oorspronkelijk uit Azië. In China werden deze al eeuwen gebruikt voor bijvoorbeeld hoogtemetingen.
———
In de middeleeuwen namen reizigers de kennis over vliegers mee naar Europa. Marco Polo beschreef eind 13e eeuw hoe Chinese scheepvaarders misdadigers aan vliegers bonden en vervolgens oplieten. Reizigers brachten deze vliegers waarschijnlijk niet mee terug, want er wordt verder geen melding van gemaakt in de bronnen. Zelfs op een werk van Pieter Bruegel de Oude uit 1560, waar 80 kinderspelletjes op vermeld staan, is de vlieger niet terug te vinden.
———
De vlieger staat voor het eerst afgebeeld op een gravure uit 1618 waar spelende kinderen te zien zijn op het Hof van Zeeland in Middelburg. Zestien jaar eerder was de VOC opgericht en was de kolonisatie van Oost-Indië begonnen. In die periode was Middelburg de tweede handelsstad in de Republiek en is het dus niet verassend dat dit speelgoed daar zijn intrede maakte. Sindsdien is de vlieger niet meer weg te denken uit de Nederlandse cultuur.
———
📷3: Vliegeren in de duinen, Johan Henri Ten Kate
Bron: Geschiedenis Magazine