Jan van Speijk een held of een zelfmoordterrorist?
Jan van Speijk is in de 19e eeuw tot nationale held verheven en heeft een praalgraf in @denieuwekerk in Amsterdam.
Jan van Speijk eindigde in 2004 op nr. 128 tijdens de verkiezing van ‘De grootste Nederlander’. Bij de @koninklijkemarine draagt één schip altijd de naam van Van Speijk. Was hij echt zo’n held of was zijn actie pure waanzin?
———
Van Speijk werd geboren in Amsterdam in het jaar 1802. Hij had een ongelukkige jeugd en groeide op in het burgerweeshuis van Amsterdam (het huidige @amsterdammuseum). Op achttienjarige leeftijd werd hij toegelaten bij de Koninklijke Marine. Tien jaar later in 1830 brak de Belgische opstand uit en moest Van Speijk in actie komen als commandant van een kanonneerboot. De Nederlanders besloten de Schelde te blokkeren om de scheepvaart richting Antwerpen te controleren.
———
Op 5 februari 1831 raakte het schip van Van Speijk in de problemen en kwam aan wal. Daar zou een menigte Antwerpse burgers en militairen klaar hebben gestaan om het schip in te nemen. Van Speijk zou niet geaarzeld hebben en met een geweer of brandende sigaar de tonnen buskruit in het ruim hebben laten exploderen. Van Speijk en 27 van zijn 31 bemanningsleden kwamen om bij de explosie, inclusief een aantal Antwerpenaren.
———
Deze actie kwam niet uit de lucht vallen. Jan van Speijk zou drie maanden eerder al verwezen hebben naar zijn held Reinier Claeszen, die in 1606 zijn schip ook had laten exploderen voordat het in handen van de Spanjaarden viel. In een brief naar zijn nicht schreef hij: ‘dat eerder nog boot en kruid en mij de lugt in gaat dan immer een infaame Brabander te worden of het vaartuig overtegeven’.
———
Over deze actie is tegenwoordig veel controverse. Sommige historici vinden Van Speijk zelfs een soort van zelfmoordterrorist. Wat vinden jullie? Vinden jullie de heldenverering van Van Speijk terecht of niet?
📷1-3: Schilderijen over Jan van Speijk van het @rijksmuseum